Je komt het vaak tegen als je op vakantie gaat of bent: de vermelding dat iets op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat. Op dit moment (oktober 2021) telt de lijst 1154 werelderfgoederen verspreid over 167 landen. Maar hoe komen deze op de Werelderfgoedlijst? En waar kun je de werelderfgoederen vinden? Hier vind je een aantal interessante weetjes over deze UNESCO Werelderfgoedlijst.
Hoe is de UNESCO Werelderfgoedlijst tot stand gekomen?
UNESCO is in 1945 opgericht en is een organisatie van de Verenigde Naties. De organisatie heeft als doel om vrede en veiligheid te waarborgen, en doet dit door landen beter te laten samenwerken op gebied van onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie. Cultuur is hiervan het belangrijkste handvat van UNESCO: ze zetten zich in voor het beschermen en bevorderen van cultuur door het houden van conventies en ondersteuning te bieden bij rampen en oorlogen.
Om belangrijke erfgoederen van de wereld te bewaren voor volgende generaties, is in 1972 het Werelderfgoed verdrag opgesteld. Op dit moment hebben 193 landen (van de 197 landen in de wereld) het Werelderfgoed verdrag ondertekend. Hiermee zeggen deze landen als het ware dat ze zich zullen inzetten voor het behoud en beschermen van de erfgoederen binnen hun landgrenzen. Naast behoud en bescherming, is het ook een doel om hiermee wederzijds begrip tussen culturen te creëren. Werelderfgoederen zijn daarom niet altijd mooi, maar hebben wel een groot belang voor de mensen of de natuur, zijn uniek en belangrijk om te houden voor de toekomst.
Hoe komt iets op de UNESCO Werelderfgoedlijst?
Landen die het verdrag hebben ondertekend, kunnen zelf Werelderfgoederen binnen hun landsgrenzen nomineren voor een plekje op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Ze moeten eerst een voorlopige lijst opstellen. Dit is een soort van inventarisatie met belangrijke erfgoederen, waar landen zich op willen concentreren. Vervolgens moeten ze een uitgebreid dossier aanleveren, waarin de belangrijke waarde het erfgoed duidelijk wordt. Ook de plannen die het land met het erfgoed heeft, moeten hierin staan.
Als het dossier helemaal compleet is, wordt het voorgelegd aan het Werelderfgoed comité. Er volgen inspecties en evaluaties. Het comité is roulerend en bestaat uit 21 landen, en komt een keer per jaar bij elkaar. Zij maakt uiteindelijk de beslissing welke Werelderfgoederen op de Werelderfgoedlijst komen. Ze letten bijvoorbeeld op deze criteria:
- belangrijke uitwisseling van waarde
- typerend voor bepaalde architectuur
- uitzonderlijk gebouw of landschap
- getuige van een beschaving
- natuurlijke schoonheid
- ecologische/biologische processen
Natuurlijke erfgoederen en culturele erfgoederen
Nog een ander interessant weetje over de UNESCO Werelderfgoedlijst: er wordt onderscheid gemaakt tussen natuurlijke erfgoederen en culture erfgoederen. Natuurlijke erfgoederen zijn vaak bijzondere landschappen, plekken die belangrijk zijn voor de biodiversiteit, of plekken die een hoge ecologische of biologische waarde hebben. Een bekend voorbeeld van een natuurlijk erfgoed is de Grand Canyon in de Verenigde staten. Bij culturele erfgoederen kun je denken aan bijzondere monumenten, gebouwen en stadsdelen.
Verreweg de meeste erfgoederen zijn culturele erfgoederen. Van de 1154 werelderfgoederen zijn er 897 cultureel en 218 natuurlijk. Daarnaast zijn er 39 gemengde erfgoederen, ook wel ‘hybride’ erfgoederen genoemd. Deze hebben een combinatie van beiden. Een bekend voorbeeld hiervan is het Uluru Nationaal Park in Australië, omdat het een bijzonder natuurlijk fenomeen is, maar ook van bijzondere waarde is in de cultuur van de Aboriginals.
Bedreigde erfgoederen
Daarnaast is er ook een lijst met bedreigde erfgoederen. Dit zijn plekken die worden bedreigd door bijvoorbeeld beschadigingen, instorting, verdwijning, bebouwing, illegale activiteiten, ontbossing of oorlog. Op dit moment telt de wereld 52 bedreigde erfgoederen. Deze zijn voornamelijk te vinden in door oorlog geteisterde gebieden, zoals Irak, Jemen, Afghanistan en Syrië. Maar er staan ook een aantal bedreigde nationaal parken in Afrika op de lijst.
Gelukkig kunnen er ook plekken van de bedreigde erfgoedlijst af gehaald worden, door bijvoorbeeld oorlogen die over zijn, door verbeterd management of door conservatie. Zo hebben in het verleden bekende plekken zoals Dubrovnik en de Plitvice meren in Kroatië op de bedreigde lijst gestaan. Maar ook bekende nationaal parken zoals Yellowstone in de VS, de Iguaçu watervallen op de grens van Argentinië en Brazilië en de Galapagoseilanden in Ecuador. Zelfs de Dom van Keulen heeft enkele jaren op deze lijst gestaan.
Landen met de meeste Werelderfgoederen
Ook leuk om te weten: wat is het nou het land met de meeste plekken op de UNESCO Werelderfgoedlijst? Op dit moment (oktober 2021) telt de lijst 1154 werelderfgoederen verspreid over 167 landen. Zoals je vast al kunt raden, zijn deze niet evenredig over de landen verdeeld. Er zijn enkele landen met heel veel erfgoederen, maar er zijn ook landen die slechts enkele werelderfgoederen hebben. Als je op zoek bent naar een nieuwe vakantiebestemming, kan het heel handig zijn om te kijken naar landen die veel plekken op de UNESCO Werelderfgoedlijst hebben staan. Dan weet je in ieder geval zeker dat je een aantal dierbare plekjes tegenkomt. De top 3 van landen met de meeste plekken op de UNESCO Werelderfgoedlijst, bestaat op dit moment uit Duitsland, China en Italië.
Op de website van UNESCO kun je ook een mooi overzicht vinden van alle erfgoederen per land. Ideaal om je volgende bestemming op te baseren! Op de Engelstalige website van UNESCO kun je de werelderfgoederen per land op een kaart bekijken.
Lees ook: Landen met de meeste plekken op de Werelderfgoedlijst
Werelderfgoederen in Nederland
Enkele bekende werelderfgoederen in Nederland zijn de Waddenzee, de Amsterdamse grachtengordel en de molens van Kinderdijk. In 2021 zijn er drie werelderfgoederen in Nederland aan de lijst toegevoegd, namelijk de:
- Neder-Germaanse Limes
- Koloniën van Weldadigheid
- Hollandse Waterlinies (deze stonden al sinds 1996 op de lijst, maar zijn in 2021 uitgebreid).
Hiermee komt de totale teller in het Koninkrijk der Nederlanden op twaalf te staan. Hiervan liggen er elf in Nederland, de 12e kun je vinden in Curaçao.
Op zoek naar meer weetjes over de UNESCO Werelderfgoedlijst? Dan wil je deze blogs waarschijnlijk ook lezen:
Wil jij op de hoogte blijven? Abonneer je dan op de nieuwsbrief.